حتماً بارها در ساعات‌ اولیّه‌ صبح‌ متوجه‌ وجود قطرات‌ ریز آب‌ بر روی‌ گیاهان‌ و درختان‌ شده‌اید که‌ مانند مروارید می‌درخشند. به‌ این‌ قطرات‌، شبنم‌ می‌گویند. بسیاری‌ از مردم‌ فکر می‌کنند شبنم‌ نیز مانند باران‌ در طول‌ شب‌ از آسمان‌ بر زمین‌ می‌بارد. ولی‌ این‌ طور نیست‌.

 

 

 

 

  قطرات‌ شبنم‌ در اثر متراکم‌ شدن‌ بخار آب‌ موجود در هوا به‌ وجود می‌آیند. هوای‌ پیرامون‌ ما دارای‌ مقداری‌ بخار آب‌ است‌ که‌ ما به‌ آن‌ رطوبت‌ می‌گوییم‌. هوای‌ گرم‌ در مقایسه‌ با هوای‌ سرد رطوبت‌ بیشتری‌ دارد. در طول‌ شب‌، وقتی‌ بخار آب‌ موجود در هوای‌ گرم‌ با سطح‌ سرد اجسامی‌ مانند برگ‌ گیاهان‌، سنگها و غیره‌ برخورد می‌کند، به‌ صورت‌ قطرات‌ ریز آب‌ متراکم‌ می‌شود. این‌ قطرات‌ ریز آب‌، همان‌ شبنم‌اند. نحوه‌ شکل‌گیری‌ شبنم‌ را می‌توان‌ با یک‌ آزمایش‌ ساده‌ مشاهده‌ کرد. لیوانی‌ را روی‌ میز قرار دهید. مقداری‌ یخ‌ یا آب‌ یخ‌ داخل‌ آن‌ بریزید. پس‌ از مدتی‌ متوجه‌ قطرات‌ ریزی‌ بر روی‌ سطح‌ خارجی‌ لیوان‌ خواهید شد. این‌ قطرات‌ در اثر متراکم‌ شدن‌ بخار آب‌ موجود در هوا به‌ وجود می‌آیند. دقیقاً به‌ همین‌ ترتیب‌، وقتی‌ در طول‌ شب‌ گیاهان‌ و درختان‌ سرد می‌شوند، بخار آب‌ موجود در هوا به‌ شکل‌ شبنم‌ بر روی‌ آنها متراکم‌ می‌شود.

           شبنم‌، وقتی‌ آسمان‌ صاف‌ است‌، بیشتر و زمانی‌ که‌ هوا ابری‌ است‌، کمتر تشکیل‌ می‌شود. تبخیر آب‌ شبهایی‌ که‌ آسمان‌ صاف‌ است‌، بیشتر است‌. در چنین‌ شبهایی‌، سطح‌ گیاهان‌ و درختان‌ نیز سردتر می‌شود؛ در نتیجه‌ شبنم‌ بیشتری‌ به‌ وجود می‌آید. ولی‌ وقتی‌ هوا ابری‌ است‌ سطح‌ گیاهان‌ در طول‌ شب‌ سرد نمی‌شود؛ به‌ همین‌ دلیل‌ شبنمِ کمتری‌ تشکیل‌ می‌شود. ساعاتی‌ پس‌ از طلوع‌ خورشید قطرات‌ شبنم‌ بخار می‌شوند و از بین‌ می‌روند.

منبع:چرا،چطور،چگونه؟(جلد1)

سونیتا گوپتا، نینا آگراوال

پریسا همایون روز، پریچهر همایون روز